Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa i Matki Boskiej Fatimskiej w Strzybnicy

Historia

Położenie geograficzne

W północno-zachodniej części Ziemi Tarnogórskiej leży obszar dawnej parafii Rybna, w skład której wchodziły:

  • Piasetzna (Piaseczna)
  • Friedrichshütte (Huta Fryderyk)
  • Gross und Klein Pniowietz (Wielki i Mały Pniowiec)
  • Boruschowitz (Boruszowiec)

Ziemie te wchodziły w skład państwa Pruskiego od roku 1763, gdy po trzech wojnach śląskich zostały wyłączone spod panowania Habsburgów czyli z państwa austriackiego.

Na terenie Piasecznej w roku 1765 istniał zakład kowalski, młyn i przydrożna kapliczka Matki Boskiej Bolesnej. Pozostałe miejscowości, Pniowiec i Boruszowiec, były małymi wsiami położonymi w okolicznych lasach. Dzisiejsza wieś Boruszowice powstała z osady Boruszowice, położonej nad dopływem Rybna (obecnie Stoła) oraz wsi Solarnia, która wymieniana jest jako należąca do parafii Stare Tarnowice, natomiast Boruszowiec do parafii Żylin. Nazwą Boruszowiec określano najprawdopodobniej okoliczne przysiółki leśne, później przeszła na całą wieś. Za tym przemawia napis na krzyżu wystawionym w 1886 r. we wsi Gmina Solarnia. W tej ostatniej stoi po dziś dzień kapliczka, z drewnianą figurą św. Jana Nepomucena, mająca powstać zgodnie z podaniem już w średniowieczu.

Podobno obok kapliczki pochowano żołnierzy w czasie wojen napoleońskich. Obszar ten od roku 1415 wchodził w skład parafii Stare Tarnowice – dekanat bytomski, a od roku 1849 dekanat tarnogórski. Parafia, jak i cały dekanat należała do diecezji krakowskiej, pomimo iż była częścią składową Państwa Pruskiego, dlatego też w 1821 roku bullą „De salute animarum” przyłączono dekanat bytomski a tym samym parafię do diecezji wrocławskiej. W roku 1921 na skutek III Powstania Śląskiego ziemie tarnogórskie przyłączono do Państwa Polskiego. Na terenie parafii przebiegała od 1921 do 1939 granica polsko – niemiecka.

W roku 1925 tereny parafii przyłączono do nowo powstałej diecezji katowickiej – do dekanatu Tarnowskie Góry. W roku 1992 na skutek reorganizacji administracji Stolicy Apostolskiej na ziemiach polskich, parafia została włączona do diecezji gliwickiej, w której pierwszym ordynariuszem jest ks. bp Jan Wieczorek, oraz do nowopowstałego dekanatu Stare Tarnowice.

 

Ludność, język i szkolnictwo

Ludność i język
Rozwojowi gospodarczemu Śląska w XIX w. towarzyszyła stale wzrastająca liczba ludności. Parafię zamieszkiwali katolicy, mniejszość protestancka, stanowiąca trzon kierownictwa miejscowej huty Fryderyk, oraz w bardzo nikłej liczbie ludność żydowska.

Język, jakim się posługiwano można określić jako śląski, utworzony z niemieckiego, czeskiego i polskiego. W urzędach i kościele obowiązywał język niemiecki, jako że Śląsk wchodził w skład państwa Pruskiego. W chwili utworzenia parafii liczba ludności przynależnych miejscowości wyniosła ok.2800 osób, a na skutek dalszego rozwoju Zakładów Mechanicznych „Zamet” oraz budowy innych. Do parafii jak i na cały Śląsk, zaczęła napływać ludność z różnych regionów Polski szukając zatrudnienia i mieszkania, tak że liczba ludności w roku 2001 wynosiła ok. 8000 parafian.

Język, początkowo śląski i niemiecki został zastąpiony polskim, do czego przyczynił się również zakaz bpa Adamskiego używania języka niemieckiego (ojczystego dla wielu mieszkańców parafii).

Szkolnictwo
Pierwsza szkoła w Piasecznej powstała w roku 1817, a w roku 1894 wybudowano nową, do której uczęszczały dzieci z Piasecznej, Rybnej, Pniowca, Boruszowic i Hanuska. Oprócz szkolnictwa elementarnego w 1906 r. otwarto w Strzybnicy Szkołę Gospodarczą dla dziewcząt, trwała jeden rok, ucząc szycia, gotowania oraz prowadzenia domu. Chłopcy zazwyczaj pierworodni przejmowali po ojcu pracę w hucie.

Obecnie istnieją: Szkoła Podstawowa nr 13 w Strzybnicy oraz Gimnazjum nr 5 w Rybnej

 

Fundacja i budowa kościoła

Fundacja kościoła
Proboszcz parafii Stare Tarnowice ks. Antoni Bursig (1812 – 1880) od dłuższego czasu miał zamiar wybudować na terenie Rybnej lub Piasecznej kościół. Sam jednak za swego życia nie zdołał wybudować kościoła ani nawet kupić parceli. Nagła śmierć przerwała jego plany. Przeznaczył on jednak na ten cel całe swoje oszczędności, tj. ok. 44000 talarów. W tej sprawie sąd pruski uznał testament za nieważny i rozdzielił całą sumę między spadkobierców. Wolą zaś zmarłego było, aby cała suma przeznaczona była na budowę kościoła. Dwie żyjące siostry Fryderyka Roseman i Wilhelmina Bursig, chcąc spełnić wolę zmarłego, przekazują swoje części majątku na ten cel, która razem wyniosła ponad 2000 talarów, tj. 4000 marek. W ten sposób dwie siostry zostały fundatorkami kościoła. Fryderyka Roseman zmarła w 1886 r., a jej siostra Wilhelmina w 1901. Obydwie spoczywają na cmentarzu parafialnym.

Budowa kościoła
Po śmierci ks. prob. Bursiga w Starych Tarnowicach, nie mianowano proboszcza. Kierownictwo nad budową, z ramienia kurii wrocławskiej, objął ks. prob. Marx z Miechowic, dziekan, późniejszy biskup pomocniczy diecezji wrocławskiej. W 1884 roku z miejscowych katolików utworzył się komitet budowy kościoła, na czele którego stanął mistrz kowalski z Rybnej A. Berger. Za sumę ofiarowaną przez siostry kupiono dwie parcele: w Rybnej nr 1 – 28 arów oraz w Piasecznej nr 10 pod kościół oraz cmentarz i probostwo. Do tej sumy doszło wiele dobrowolnych datków od parafian. Akcja ta została również poparta przez biskupa wrocławskiego. W niedzielę 12 października1885 r., w czasie uroczystej sumy, ks. dziekan Marx w asyście duchowieństwa, dokonał poświęcenia i wmurowania kamienia węgielnego pod nowy kościół. W tym samym roku obok kościoła założono cmentarz. Budowy kościoła w Rybnej podjął się Jan Kowolik z Bytomia wraz z firmą. Oczywiście duszą budowy były siostry Bursig, które wraz z radą parafialną, z wielką energią pomagały ks. dziekanowi w prowadzeniu rozpoczętego dzieła do końca. Kiedy nagle zmarł mistrz murarstwa Jan Kowolik, parafianie sami doprowadzili budowę do końca. Budowany kościół, zgodnie z pierwotnymi założeniami, miał być skromny ale dostatecznie wielki, by mógł pomieścić wiernych. W końcu jednak piękna harmonijna budowla przyjęła styl gotycki. Kościół budowano z czerwonej cegły palonej w miejscowej cegielni, kryty dachówką, posiada jedną wysoką wieżę uwieńczoną krzyżem. Z obydwu stron prezbiterium dołączono jakby dwie półokrągłe budowle, w których znalazły się pomieszczenia zakrystii. Nad prezbiterium zbudowano zwieńczenie z miejscem na sygnaturkę, zakończone.

Erekcja parafii Rybna
W dniu 15 sierpnia 1887 r. w czasie uroczystej sumy ks. dziekan Marx, delegat biskupi, poświęcił nowo wybudowany kościół, nadając mu tytuł Najświętszego Serca Pana Jezusa. W tym samym dniu parafianie przywitali swojego pierwszego duszpasterza administratora. Dekretem biskupim na to stanowisko wyznaczono ks. Simona Korpaka. Administrator, ks. Korpak, otrzymał nominację na proboszcza zatwierdzoną przez władze państwowe w roku 1888.